زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

صیحه آسمانی (قرآن)





صياح (مصدر صَيَحَ) يعنى صدا، صداى شديد. صيحه در اصل به معناى صدايى است كه از شكستن چوب يا پاره شدن پارچه حاصل شود. اين واژه به‌ عذاب نيز معنا شده است؛ «صيح» شايد از اين جهت باشد كه‌ سبب عذاب است؛ از باب نام مسبّب بر سبب. در اين مقاله همين معناى اخير مراد است و آیاتی که در آنها واژگان‌ «صيحه»، «رجفة»، «زجرة» و «صاخّة» استفاده شده است، معرفی می‌شوند.


۱ - صيحه آسمانى قيامت‌



وقوع صيحه‌اى رعدآسا، در آستانه قیامت:
۱. ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ.
۲. إِنْ كانَتْ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنا مُحْضَرُونَ.
۳. أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً وَ عِظاماً أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ‌ قُلْ نَعَمْ وَ أَنْتُمْ داخِرُونَ‌ فَإِنَّما هِيَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ فَإِذا هُمْ يَنْظُرُونَ. «زجرة» صيحه‌اى است كه از سوى اسرافیل ايجاد مى‌شود.
۴. يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ.
۵. يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ. «راجفه» صيحه‌اى (صدايى) بزرگ و وحشت‌آور است كه در آن لرزشى همچون رعد وجود دارد.

۱.۱ - صیحه در حال گفتگو


گرفتارى انسانها در حال گفتگو و چانه‌زنى به صيحه (صدايى مهيب) در آستانه قيامت:
وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‌ ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ. مقصود از اين صيحه، نفخ صور اوّل هنگام برپايى قيامت است. «يخصمون» در اصل «يختصمون» و به معناى مجادله و مخاصمه است.

۱.۲ - حتمی بودن صیحه


صداى سهمگين آسمانى، در آستانه رستاخیز، امرى حتمى و تخلّف‌ناپذير:
يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ.

۱.۳ - وقوع زلزله با صیحه


وقوع زلزله شديد در جهان با صيحه آسمانى، در آستانه برپایی قیامت:
۱. يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ.
۲. فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ. «صاخّه» يعنى صيحه قيامت. وجه نامگذارى صيحه به صاخّه بدين جهت است كه صداى فوق‌العاده آن در حدّى است كه نزديك است گوشها را كر كند.

۱.۴ - ناتوانی از وصیت هنگام صیحه


ناتوانى انسانها از وصیّت و مراجعه به كسان خود، با فرارسيدن صيحه قيامت:
وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هذَا الْوَعْدُ ... ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ‌ ... فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى‌ أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ.

۱.۵ - عدم فاصله بین مرگ و صیحه


نبود هيچ فاصله‌اى ميان وقوع صيحه آسمانى و مرگ انسانها، در آستانه قيامت:
۱. وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هذَا الْوَعْدُ ... ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ‌ ... فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى‌ أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ. مقصود از «صيحه» در آيه ياد شده، نفخ صور اوّل است‌كه پس از آن قيامت برپا مى‌شود.
۲. فَإِنَّما هِيَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ فَإِذا هُمْ يَنْظُرُونَ.

۱.۶ - حشر بعد از صیحه


زنده شدن و حشر انسانها در قيامت، پس از صيحه‌اى بزرگ:
يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ‌ إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي‌ ... مقصود از «الصّيحه» در اين آيه، نفخه صور دوم است.

۱.۷ - پایان زندگی با صیحه


پايان زندگی انسانها در دنیا و شروع قيامت، با يك صيحه و صداى مهيب:
وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هذَا الْوَعْدُ ... ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ‌ ... فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى‌ أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ.

۲ - صيحه آسمانى و نفخ صور



ايجاد صيحه‌اى سهمگين با نفخ صور، در آستانه برپايى قيامت و آغاز رستاخيز:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى‌ رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ‌ إِنْ كانَتْ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنا مُحْضَرُونَ.

۳ - کیفر با صیحه آسمانی



یکی از اسباب عذاب‌های الهی، صیحه آسمانی است.
[۳۷] به مقاله عذاب با صیحه (قرآن) رجوع شود.


۴ - منافقان و صيحه آسمانى‌



هر صيحه و فريادى را عليه خود دانستن، پندارى باطل از سوى منافقان:
إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ‌ ... يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ‌ ... درباره صيحه در آيه ياد شده دو احتمال بيان شده است: ۱. صيحه آسمانى كه منافقان با شنيدن آن دچار وحشت مى‌شوند و مى‌پندارند براى هلاکت آنان است؛ ۲. منافقان با شنيدن صيحه، گمان مى‌كنند آيه‌اى در شأن آنان و براى افشاى اسرارشان نازل شده است.
[۴۱] منهج الصّادقين، ج ۹، ص ۲۹۲.


۵ - عناوین مرتبط



اسرافیل (قرآن)، صاعقه (قرآن)، نفخ صور (قرآن).

۶ - پانویس


 
۱. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۵۲۱، «صیح».    
۲. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۳، ص ۲۷۰، «صیح».    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۸۹، «صاح».    
۴. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۳، ص ۲۷۰، «صیح».    
۵. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۵۲۱، «صیح».    
۶. یس/سوره۳۶، آیه۴۹.    
۷. یس/سوره۳۶، آیه۵۳.    
۸. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۶.    
۹. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۸.    
۱۰. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۶۸۷.    
۱۲. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۲۳، ص ۱۱۶.    
۱۳. ق/سوره۵۰، آیه۴۲.    
۱۴. نازعات/سوره۷۹، آیه۶.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۶۵۳.    
۱۶. یس/سوره۳۶، آیه۴۸.    
۱۷. یس/سوره۳۶، آیه۴۹.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۶۶۸.    
۱۹. محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۷، ص ۹۸.    
۲۰. ق/سوره۵۰، آیه۴۲.    
۲۱. نازعات/سوره۷۹، آیه۶.    
۲۲. عبس/سوره۸۰، آیه۳۳.    
۲۳. عبس/سوره۸۰، آیه۳۴.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۶۶۸.    
۲۵. یس/سوره۳۶، آیات۴۸-۵۰.    
۲۶. یس/سوره۳۶، آیات۴۸-۵۰.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۶۶۸.    
۲۸. ابن جوزی، عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج ۳، ص ۵۲۶.    
۲۹. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۹.    
۳۰. ق/سوره۵۰، آیه۴۲.    
۳۱. ق/سوره۵۰، آیه۴۳.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۲۶.    
۳۳. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۱۳، ص ۳۴۳.    
۳۴. یس/سوره۳۶، آیات۴۸-۵۰.    
۳۵. یس/سوره۳۶، آیه۵۱.    
۳۶. یس/سوره۳۶، آیه۵۳.    
۳۷. به مقاله عذاب با صیحه (قرآن) رجوع شود.
۳۸. منافقون/سوره۶۳، آیه۱.    
۳۹. منافقون/سوره۶۳، آیه۴.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۴۴۰.    
۴۱. منهج الصّادقين، ج ۹، ص ۲۹۲.


۷ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۸، ص۴۶۰، برگرفته از مقاله «صیحه آسمانی».    


رده‌های این صفحه : آسمان | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.